La pastra

Di Silvia Corfu.

La turista l’à vèa caminaa du ura o är ün zich da plü dal pais e 1600 m fin sura 2000 m indua ca’l bosch da pign al sciünäva e as avdèa doma qualci avdogn bass e lan slasèrna ca issa peró la scumanzävan  e dasflurir.

Uramai l’era quasi la fin da giϋgn ma l’era ϋn bel dì cald e al däva ϋn bel sul. L’era partida ϋn po’ tard quela duman e sagond i se calcul, par mesdì l’à vess giϋ da rivär sün l’alp indua ca i vèan dic c’a i era sü üna cascina dal pastar da lan norza. Difati, dopo l’ültima sügäda l’avdü la ciäseta cun l’üsc evèrt e plan planin l’é riväda sül plazin e l’à clamaa: uhu. Üna bela giuvna granda, bionda cun bii öil blavet, calcina ciörta e belan gamba brϋna l’é gnida ora da la cascina. Buongiorno, l‘à dic la turista, e pö dalunga, Guten Tag e l‘à scumanzaa e cinciär in tudéisch. L’à dalunga dumandaa sa lee l’era l’amiga dal pastar ma la giuvna l‘à raspus: Ie sun al pastar! La turista l‘à vèa ben già santì ca er lan dona l‘à pudèan essar pastar ma, l‘é rastäda listéss.

E inscia lan scumanzaa es l‘à quintär sϋ, anzi l’era daplϋ la turista ca cuntinuäva e fär dumandan: Et mia tant suleta? Quanci bésc at? At chilò al radio? Incusa fat cun la roba da mangär? Quel ca la mia dumandaa l’é sa la pastra l’à vèa mia tema da nöc! Forza la pastra nu l’à vèa mai panzaa c’as pudess veir tema da nöc!

Lan risposta len giϋda claira e neta: Ie, l’à dic la pastra, l’è 23 agn ca d’astät ie viv sϋnt ün alp. Già i me genitur in Germania i eran pastar e ie à passaa tüc i astät da la mi vita sün l’alp. Doma d’invèrn um stäva ent al pais e naturalmente ie ingiäva e scola. Incura ca ie sun giüda granda e bonda par a m rangiar, ie à decis ca quela l’era la vita ca ie vulèa veir èr ie. L’ann passaa ie sun giüda ent al catun Berna cun altran dona e ie à impreis e fär casgiöl. Quist’ann, par la prϋma volta ie à vulϋ pruär l’altra banda da lan muntagna, ie à chilò 230 norza e 127 ciävra. Ie sun gnida chilò èr parcié ca ie à truaa ün amich ca’l stà gió la val.

La turista l‘à guardaa intorn, l’era tüt quiet e nu‘s avdèa gnanca l’ombra d’ün bésc. Innura l‘à scumanzaa cun lan dumanda ün altra volta: Ma indua eni i bésc? Ma incura vezat al te amich? Ma incusa el diferent chilò dal catun Berna? Al me amich, l’à dic la pastra, al riva sü ogni tant la seira e al passa gió la duman. L‘è cuntadin e nu l’à mia propi tant temp. I bésc i en sü in alt e, e lan quatar la duman e, e lan quatar al dreemesdì ie un sü e guardär. Chilò l‘é tüt diferent dal catun Berna le plü…..wild! Al mangär am l’an purtaa sϋ da mag. Ie stun chilò fin da stembar.

La turista l‘à vulϋ saveir incusa ca la pastra l‘à savèa s‘ai mancäva bésc o mia e pö l‘à dic: Nagiün san sa  tü va e guardär o mia. Te tü la padruna. Ah no, l‘à raspus la pastra, ie sun doma la pastra e incura ca ie riv sü e cuntrulär ie vez dalunga sa i me bésc ien anca tüc; i forman grüp e sal grüp l‘é mia giϋst, ie‘m nacòrg. Ie un sü du volta el dì èr sa nagiün cuntrola parcié ca ie à impreis da me bap ca lan roba as lan fa e danindréc.

Innura dopo la turista e la pastra l‘an mangaa insemal. La pastra l’à purtaa ora casgiöl, la turista l’à vèa cià pan, carna seca e frϋta. La pastra l’à mia dumandaa tant, uramai l’era doma ϋn altra turista nuiusa da la cità. L’à dic cal pasäva sempar tanta gent ca ingiäva sϋl pass par ciapär la Via Alpina. L’à doma vulϋ saveir ci ca era rivaa in finale ei campionati mondiali da fussball!

Par sciϋnär la turista l’é indacia e l’à dic ca la gniva pö anca. Cosa vöt se vegn anca sϋ? L’à dumandaa. Pan fréisch, l’à dic la pastra. Qualcian sètmana dopo la turista prϋma da scumanzär la gita l’é indacia e crumpär ϋn chilo da pan e l’é passäda sϋ tϋta cuntenta da pudeir fär ϋn plasgéir e la pastra da l’alp. Ma incura ca l’é riväda sϋn l’alp l’à truaa l’ϋsc spalancaa, ϋn gran disgiórdan ent la cascina, al léc dasfac, padelan e piat sporc, vanzet sϋ la meisa. L’à mess al pan sϋ la meisa, l’à guardaa intorn anca ϋn zich, à se santäda gió dadòra sϋ la banchina indua ca l’à vèa mangaa insémal e quela pastra tant simpatica. L’era ϋn gran quiet, ϋn quiet quasi mia giüst e dadree lan muntagna  indua c’ϋn aquila la giräva sϋ in alt, quieta èr lee, al gniva sü grandan nüvla neira e minaciusa.

Innura la turista l’à scumanzaa e passär gió da indua ca l’era gnida sü, al cor ca batèa fort, fort. Cosa saràl sucéss? E metà sträda l’à inscuntraa ün om ca passäva sü e al l’à farmaa par ai dir ca sün l’alp l’era  sucess vargot. Ie sà, ie sà, l’à dic l’om cun ün aria da parsuna rabiusa, la pastra l’è fugida e ie un sü e ciarcär i me bésc. Qualci dì dopo, giól pais, la turista l’à santì dir ca la pastra da quel’ alp l’era mia indacia d’acordi cul padrun.